Ένα, δύο, τρία... χιλιάδες Μέγαρα!

Ο Ουαλός θεωρητικός της τέχνης Raymond Williams, το 1961 αναφερόμενος στη σχέση του κράτους με τον πολιτισμό έκανε ένα διαχωρισμό ανάμεσα στην «ορθή» (proper) πολιτιστική πολιτική και την πολιτιστική πολιτική ως «επίδειξη» (display). Συγκεκριμένα όσον αφορά την «επιδεικτική» στάση της πολιτείας απέναντι στον πολιτισμό ο Williams σημειώνει ότι αυτή χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες. Η πρώτη αφορά πρακτικές που έχουν ως στόχο την «εθνική ανάταση» (national aggrandizement) και συχνά συνοδεύονται από επίθετα όπως «μεγαλειώδες», «λαμπρό», «μεγαλοπρεπές», «επιφανές» κ.ά. Η δεύτερη έχει να κάνει με μια «οικονομική υπεραπλούστευση» (economic reductionism) η οποία εμφανίζεται σε επιχειρηματικές προτάσεις οι οποίες αναφέρονται όλο και συχνότερα σε μια δήθεν εκλογίκευση των δημόσιων επενδύσεων για τον πολιτισμό, προτάσσοντας συχνά ως επιχείρημα την επίδραση που θα έχουν στην οικονομική ανάπτυξη ενός κράτους επενδύσεις τέτοιου βεληνεκούς, ξεχνώντας (;) όμως να αναφέρουν τη ασφυκτική εξάρτηση τους από στενούς επιχειρηματικούς κύκλους. Αξίζει να αναφέρομε ότι σήμερα καμία από αυτές τις πρακτικές δεν αναγνωρίζεται ως πρέπουσα αφού διαστρεβλώνουν, αντί να ενισχύουν τον ορθό – ή ιδεατό – ρόλο της πολιτείας στην πολιτιστική αρένα, ο οποίος θα πρέπει να αφορά την υποστήριξη των δημοκρατικών διαδικασιών στην τέχνη, την κουλτούρα και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.Αυτά το 1961 στην Αγγλία… Εμείς εδώ όμως, «εις γην εναλίαν Κύπρον» έχουμε αποδείξει προ πολλού ότι ουδέποτε χρειαστήκαμε τους «ξένους» να μας υποδείξουν τι πρέπει να κάνουμε, τι ξέρουν αυτοί άλλωστε… Το έχουμε αποδείξει αδιαφορώντας παντελώς για την Έκθεση εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης που ετοιμάστηκε στα πλαίσια του προγράμματος αξιολόγησης εθνικών πολιτιστικών πολιτικών στο οποίο (οικειοθελώς) συμμετείχε η Κύπρος, η οποία ακριβώς μας συμβούλευε να αφήσουμε την μεγαλομανία και να ασχοληθούμε με πιο πρακτικά και ουσιώδη ζητήματα του πολιτισμού όπως η ενίσχυση της εγχώριας πολιτιστικής παραγωγής, η ενδυνάμωση των σχέσεων μεταξύ κοινού και καλλιτεχνών και η καταπολέμηση του ελιτισμού που πολλές φορές μας χαρακτηρίζει. Εμείς όμως προχωράμε προς την δόξα μονάχοι… Ας φτιάξουμε λοιπόν το Μέγαρο και ας ευελπιστούμε ότι αυτή τη φορά θα έρθει και ο παίδαρος…Μιχάλης Καρακατσάνης

Ο πολιτισμός μιας χώρας δεν χωράει σε μέγαρα...

Ασφαλώς και Θα ήταν καλύτερα να είχαμε ασχοληθεί δημόσια ενωρίτερα με το έργο του Μεγάρου Πολιτισμού , να είχαμε προκαλέσει πιο έγκαιρα μια ανοικτή συζήτηση, γιατί προβληματισμοί και επιφυλάξεις υπήρχαν εδώ και πολύ καιρό, όχι μόνο ανάμεσα σε ανθρώπους του πολιτισμού αλλά και σε κρατικούς φορείς, βουλευτές, κόμματα κ’ άλλους। Λίγο όμως μια προνομιακή υποστήριξη που το έργο έδειχνε ν’ απολαμβάνει, λίγο η δυσκολία ν΄ασκηθεί δημόσια κριτική στον μικρό μας τόπο και αρκετά η ελπίδα ότι μια νέα περίοδος για τα πολιτιστικά πράματα του τόπου θα άρχιζε με την αλλαγή της κυβέρνησης, οδήγησε στη σημερινή κατάσταση।Βεβαίως και θα ήταν καλύτερα να μην είχε προχωρήσει η διαδικασία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και η εκπόνηση των σχεδίων। Όμως δεν είναι το πρώτο έργο ούτε στην Κύπρο, ούτε στο εξωτερικό που έστω και καθυστερημένα,ακυρώνεται αλλάζει ή και διαφοροποιείται έτσι, ώστε να συναντήσει τις πραγματικές ανάγκες ενός τόπου।Σημασία έχει ν΄αντιληφθούν όλοι την πραγματική ανησυχία μας για ένα έργο που τίποτα και κανένας δεν δικαιολογεί την κλίμακα, τον όγκο και το κόστος του τόσο στην ανέγερση όσο και στη συντήρηση, διαχείριση και βιωσιμότητα του। Ένα έργο που θα κοστίσει πολλαπλάσια από ότι το Κρατικό θέατρο, θα έχει ετήσια κρατική επιβάρυνση εκατομμυρίων, για να προσθέσει στο πολιτιστικό τοπίο της πρωτεύουσας χώρους διοργάνωσης εκδηλώσεων, όσο σημαντικές και να είναι αυτές, όσο εξαιρετικών προδιαγραφών, είναι πολύ φυσικό να προκαλεί προβληματισμό, ενίοτε και οργή αφού για χρόνια εκκρεμούν τόσα πολλά και σοβαρά έργα υποδομής, ενέργειες και δράσεις πολιτιστικές, μια σφαιρική αναθεώρηση εν τέλει της πολιτιστικής μας πολιτικής।Είναι άξιον απορίας γιατί η πολιτεία να ενισχύει ένα έργο με τεράστια για τα κυπριακά δεδομένα κονδύλια, παρά τα αναμφίβολα σημαντικά ευρωπαϊκά κονδύλια, τη στιγμή που μια μεγάλη σειρά από έργα ουσιαστικής πολιτιστικής υποδομής χρόνια περιμένουν για να πραγματοποιηθούν। Όταν τα μουσεία αυτής της χώρας λόγω έλλειψης κονδυλίων χρήζουν άμεσης αναβάθμισης και η επίσκεψη στο Δημοτικό θέατρο της Πάφου σε γεμίζει ντροπή, όταν τα έργα Κυπρίων ζωγράφων βρίσκονται στοιβαγμένα σε αποθήκες και όλα αυτά γιατί τα κονδύλια και οι προϋπολογισμοί του κράτους δεν αρκούν , ναι έχουμε πιστεύω κάθε δικαίωμα έστω καθυστερημένα, να εκφράζουμε επιφυλάξεις για την απορρόφηση από τον κρατικό προϋπολογισμό τέτοιων γιγαντιαίων κονδυλίων।Τέτοια γιγαντιαία κονδύλια αντί για την ανέγερση και μόνο ενός Μεγάρου θα μπορούσαν ενδεχομένως να διατεθούν για ένα Πολιτιστικό Πάρκο στο κέντρο της πρωτεύουσας με Κρατική βιβλιοθήκη, Πινακοθήκη, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και τόσα άλλα। Σ΄ένα τέτοιο πολιτιστικό τοπίο και μία και δύο αίθουσες εκδηλώσεων υψηλών προδιαγραφών θα μπορούσαν να δημιουργηθούν χωρίς να προκαλούν με την έλλειψη του μέτρου।Ας επαναδιατυπωθεί λοιπόν αυτό το έργο, χρησιμοποιώντας τους τεράστιους οικονομικούς του πόρους για να εντάξει σ΄αυτό έργα πραγματικής και αναγκαίας υποδομής।Ο πολιτισμός δεν χρειάζεται πολυτέλεια, αντίθετα έχει ανάγκη το μέτρο και τη σεμνότητα για να αναδειχθεί। Δεν είναι οι χλιδάτες αίθουσες και τα θεάματα υψηλού κόστους που ανεβάζουν το πολιτιστικό επίπεδο μιας χώρας। Μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική δημιουργεί πολλές μικρότερες εστίες δημιουργίας, υποδομές για ανάπτυξη και δημιουργία έργου αλλά και τις προϋποθέσεις διευκόλυνσης της πρόσβασης του θεατή στους πολιτιστικούς χώρους।Τα υπερβολικά, τα πολυτελή και πολύπλοκα κτίσματα μόνο δέος προκαλούν στον απλό θεατή/ πολίτη, κρατώντας τον δυστυχώς έξω από αυτά।Γεωργία ΝτέτσερΑπρίλιος 21, 2008